| |
|---|
DROGI DO POROZUMIENIA
Cel zajęć: Zapoznanie uczniów z zasadami gospodarowania i użytkowania obszarów chronionych Natura 2000.
Cele operacyjne:
Uczeń:
- definiuje sieć obszarów chronionych Natura 2000,
- wymienia cele tworzenia sieci Natura 2000,
- omawia zasady gospodarowania i użytkowania obszarów Natura 2000,
- wyjaśnia dlaczego dochodzi do sytuacji konfliktowych pomiędzy celami gospodarczymi a priorytetami ochrony przyrody,
- opisuje odpowiedzialność Polski za stan obszarów Natura 2000,
- rozróżnia racje różnych stron sporu,
- wyraża swoją opinię podczas konfrontacji z oponentem,
- kreatywnie poszukuje rozwiązań sytuacji konfliktowych.
Środki: powielone w odpowiedniej ilości karty pracy (załącznik 1, 2, 3, 4).
Czas trwania: 1 godzina lekcyjna
Miejsce zajęć: sala lekcyjna z krzesłami ustawionymi w okrąg.
Grupa wiekowa: gimnazjum
Przebieg zajęć:
Zajęcia rozpocznij od sprawdzenia i utrwalenia wiedzy uczniów nt. europejskiej sieci Natura 2000 (czym jest sieć Natura 2000, które państwa obowiązuje, odpowiedzialność Polski za stan zachowania siedlisk i gatunków wynikającą z przystąpienia do Unii Europejskiej, w jakim celu tworzone są obszary Natura 2000, czy obszary Natura 2000 można użytkować oraz na jakich zasadach).
Wyjaśnij uczniom zasady gospodarowania i prowadzenia inwestycji na terenie obszarów Natura 2000 oraz poza nimi, za to w sytuacji gdy działania mogą mieć wpływ na taki obszar. Wyjaśnij czym jest kompensacja przyrodnicza.
Zgodnie z przepisami prawa działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka (w tym wędkowanie) nie podlega ograniczeniom na obszarach Natura 2000, pod warunkiem, że nie wpływa negatywnie na cele ochrony tych obszarów, tzn. nie powoduje pogorszenia stanu siedlisk ani stanu gatunków roślin i zwierząt, dla ochrony których został powołany obszar Natura 2000. Działalność taka nie powinna powodować także pogorszenia spójności obszaru ani jego powiązań
z innymi obszarami. Należy przy tym zaznaczyć, że zasada ta dotyczy nie tylko już istniejących obszarów Natura 2000, ale także obszarów planowanych. W niektórych wypadkach prowadzenie wymienionych powyżej rodzajów działalności może wymagać dostosowania do wymogów ochrony obszaru Natura 2000. W sytuacjach takich utracone dochody wynikające z wprowadzonych ograniczeń rekompensowane są właścicielowi terenu. Ponadto, za wykonywanie określonych zabiegów
wypłacane jest wynagrodzenie, możliwe jest także uzyskanie dopłat za prowadzenie właściwych praktyk, np. w ramach programów rolnośrodowiskowych.
Sytuacja wygląda jednak nieco inaczej, jeśli negatywne oddziaływanie mogłoby wystąpić na obszarze Natura 2000, na którym występują siedliska lub gatunki o znaczeniu priorytetowym. W takiej sytuacji, jeśli nie istnieją rozwiązania alternatywne, wykonanie przedsięwzięcia
jest możliwe jedynie ze względów związanych ze zdrowiem ludzkim, bezpieczeństwem publicznym lub z uwagi na spodziewane korzystne skutki o podstawowym znaczeniu dla ochrony środowiska. Realizację takiego przedsięwzięcia można podjąć jednak dopiero po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Europejskiej.
Realizacja inwestycji, które mogą mieć ujemny wpływ na obszar Natura 2000, musi zostać poprzedzona sporządzeniem oceny oddziaływania na ten obszar. Na jego podstawie odpowiedni organ wyda decyzję dotyczącą możliwości realizacji planowanych działań. Jeśli wykazane zostanie prawdopodobieństwo negatywnego oddziaływania na obszar Natura 2000, zaproponowane powinny zostać metody zapobiegania, ograniczania oraz alternatywne warianty przeprowadzenia inwestycji. Jeżeli realizacja inwestycji pozostaje w konflikcie z celami ochrony obszaru Natura 2000, ale istnieje nadrzędny interes publiczny oraz nie ma rozwiązań alternatywnych, zgoda na tę inwestycję może zostać wydana, pod warunkiem wykonania niezbędnej kompensacji
przyrodniczej.
Według przepisów Prawa Ochrony Środowiska kompensacja przyrodnicza to działania prowadzące do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych
w środowisku i zachowania walorów krajobrazowych (są to np. roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywacja gleby, zalesianie, zadrzewianie, tworzenie skupień roślinności). Można ją przeprowadzić w różny sposób, np. poprzez objęcie ochroną innego terenu, na którym występują
te same siedliska lub gatunki, odtworzenie zniszczonych siedlisk, tworzenie nowych siedlisk w nowych miejscach, powiększenie zasięgu siedlisk istniejących, polepszanie stanu innych siedlisk. Kompensacja musi być podjęta w tej samej jednostce geoprzestrzennej, w której ujawnią się negatywne oddziaływania, dzięki czemu geograficzna spójność sieci nie zostanie zagrożona.
Kompensacja przyrodnicza zawsze powinna być poprzedzona dokładną analizą wszystkich możliwych wariantów wykonania przedsięwzięcia i wybraniem spośród nich rozwiązania najbardziej korzystnego dla środowiska, a także określeniem działań minimalizujących negatywny
wpływ przedsięwzięcia na środowisko. Nie powinna być natomiast stosowana jako metoda umożliwiająca realizację przedsięwzięcia. Kompensacja powinna być proporcjonalna do zakładanych strat, a ponadto należy bezwzględnie wykazać jej zasadność oraz skuteczność.
|
Dalszą część zajęć możesz przeprowadzić na dwa sposoby w zależności od tego czy uczniowie są zdyscyplinowani, potrafią dyskutować. W pierwszej wersji odbywa się jedna dyskusja pod okiem
nauczyciela. W wersji drugiej uczniowie dyskutują w 5-6 osobowych grupach i przedstawiają wyniki dyskusji po jej zakończeniu.
Wersja pierwsza. Podziel uczniów na pięć grup: inwestorzy, władze samorządowe, przyrodnicy, rolnicy i pozostali mieszkańcy obszaru Natura 2000. Poproś, aby uczniowie zajęli miejsca zgodnie z przydzieloną rolą (każda grupa siedzi osobno).
Zaprezentuj hipotetyczną, ale realną sytuację: na obszarze chronionym w ramach sieci Natura 2000 planowana jest inwestycja (przykładowe sytuacje zostały opisane w załączniku nr 2, wybierz
jedną z nich lub stwórz własną opowiadającą warunkom waszej okolicy, możesz wykorzystać realną sytuacje znaną z prasy). Poinformuj uczniów, że za chwilę rozpocznie się dyskusja nad „opłacalnością” inwestycji. Rozdaj grupom karty z rolami i pytaniami pomocniczymi
dotyczące ich sytuacji związanej z istnieniem obszaru Natura 2000 i z realizacją inwestycji (załącznik nr 1), poproś o zapoznanie się z nimi i przedyskutowanie we własnym gronie opisanej sytuacji z punktu widzenia danej grupy społecznej.
Po kilku minutach rozpocznij moderowaną konfrontację wg planu z załącznika nr 3. Przypomnij o zasadach kulturalnej dyskusji. Zwróć uwagę by uczniowie postarali się wypracować wspólną wizję, a nie dążyli do powiększania konfliktu. Podczas dyskusji zwróć uwagę uczniów na plusy i minusy płynące dla różnych stron z realizacji inwestycji na terenie obszaru Natura 2000. Najważniejsze aspekty zapisuj na tablicy.
Wersja druga. Podziel uczniów na 6 osobowe grupy (w zależności od ilości osób). Uczniowie w grupach losują swoją rolę: inwestor, władza samorządowa, przyrodnik, rolnik i inny mieszkaniec obszaru Natura 2000 oraz sekretarz obserwujący i notujący przebieg dyskusji.
Każda grupa otrzymuje opis hipotetycznej, ale realnej sytuacji: na obszarze chronionym w ramach sieci Natura 2000 planowana jest inwestycja (załącznik nr 2). Uczniowie zapoznają się ze swoimi rolami oraz opisem sytuacji, a następnie rozpoczynają dyskusję nad „opłacalnością”
inwestycji. Poproś, aby uczniowie przeprowadzili dyskusję wg schematu zamieszczonego w załączniku nr 3. Przypomnij o zasadach kulturalnej dyskusji. Zwróć uwagę by uczniowie postarali się wypracować wspólną wizję, a nie dążyli do powiększania konfliktu. Podczas dyskusji zwróć uwagę uczniów na plusy i minusy płynące dla różnych stron z realizacji inwestycji na terenie obszaru Natura 2000. Wyznacz czas trwania dyskusji. Poproś sekretarza o pilnowanie porządku
i czasu dyskusji oraz notowanie najważniejszych argumentów.
Po zakończeniu dyskusji omów z uczniami jej/ich przebieg. Czy osiągnęli porozumienie? Czy było to łatwe? Czy takie sytuacje zdarzają się w rzeczywistości?
Na zakończenie rozdaj uczniom krzyżówki (załącznik nr 4) do wypełniania w ramach pracy domowej.
Rozwiązanie krzyżówki: 1. Śniardwy, 2. rezerwat, 3. Łysica, 4. pisklęta, 5. cis, 6. białowieski, 7. pojezierze, 8. łoś, 9. Nogat, 10. Karkonosze, 11. sójka, 12. tajga, 13. nietoperz, 14. tarpan, 15. maculinea, 16. jaszczurka, 17. zygzakowata, 18. zrównoważony, 19. torfowisko, 20.
bioindykatory, 21. płazy. Hasło: dzięcioł trójpalczasty.
Pobierz:
- wszystkie scenariusze
- załącznik nr 1 do scenariusza
- załącznik nr 2 do scenariusza
- załącznik nr 3 do scenariusza
- załącznik nr 4 do scenariusza
Scenariusz pochodzi z książki "U źródeł Natury. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Materiały dla nauczycieli", wyd. ODE Źródła, Łódź 2009, ISBN: 978-83-928246-3-3
 Scenariusz jest dostępny na licencji Creative Commons "Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 2.5 Polska" . Można go rozpowszechniać w celach niekomercyjnych pod warunkiem podania ich źródła i autorstwa.
Scenariusze
To leży w mojej naturze – O. Bogusiak
Historia ochrony przyrody – G. Świderek
O formach ochrony przyrody w Polsce – G. Świderek, współpraca M. Szyrmer, K. Smolnicki
Różne Strony Ochrony – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Nasza Mapa Natury – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Wszystko, czego nie wiecie o Naturze 2000 – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Drogi do porozumienia – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Naturalna reklama – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
Głowa do góry, czyli ptakiem do Europy – M. Szyrmer, K. Smolnicki, współpraca G. Świderek
O ekologach, Naturze 2000 i Rospudzie – G. Świderek
Rybi szkielet i zagrożenia Bałtyku – G. Świderek
Turystyka masowa czy zrównoważona? – G. Świderek
|
| |
| |
 |
|
|
| U źródeł Natury |
|---|
|
Witamy na archiwalnej (2009) stronie projektu
„U źródeł Natury”, którego głównym celem było zapoznanie uczniów i nauczycieli z problematyką programu NATURA 2000 oraz pozostałymi formami ochrony środowiska.
|
| |
|
Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org
|
|
Sponsorzy programu:
Projekt dofinansowany ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej
|
|
Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein
i Norwegię poprzez dofinansowanie
ze środków Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego
oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
a także ze środków budżetu
Rzeczpospolitej Polskiej w ramach
Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.
|
|
Partnerzy programu:
|
Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023
jest już dostępny do pobrania ze strony
opp.zrodla.org
|
Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.
|
|
|
|
|
