u źródeł natury
STRONA GŁÓWNA | O NATURZE 2000 | MAPA | SCENARIUSZE ZAJĘĆ | LINKI | O PROGRAMIE U ŹRÓDEŁ NATURY | O ŹRÓDŁACH

 

Kiedy można realizować przedsięwzięcia szkodliwe dla obszarów Natura 2000?

W wyjątkowych okolicznościach organy administracji mają prawo udzielić zgody na realizację przedsięwzięcia znacząco negatywnie oddziałującego na przedmiot ochrony w ramach obszaru Natura 2000. Ma to miejsce, gdy spełnione są jednocześnie trzy warunki.

Po pierwsze, projekt musi być uzasadniony nadrzędnym interesem publicznym. Interes ten musi mieć charakter trwały i dotyczyć np. ważnych aspektów bezpieczeństwa publicznego, warunków zdrowotnych lokalnych społeczności itd. Wiele inwestycji kwalifikujących się jako inwestycje celu publicznego w myśl polskiego prawa nie stanowi przedsięwzięć nadrzędnego interesu publicznego w znaczeniu dyrektywy siedliskowej, gdyż ich beneficjentem są często jedynie niewielkie grupy społeczne, a proponowane rozwiązania nie są trwałe.

Po drugie – i najważniejsze – należy wykazać brak możliwości alternatywnych metod osiągnięcia celu przedsięwzięcia. W przypadku budowy drogi ekspresowej, alternatywną metodą realizacji celu może być na przykład budowa drogi po innej trasie (omijającej obszar chroniony), w szerszej skali może to być nawet przerzucenie transportu towarów na kolej. W przypadku budowy elektrowni wodnej na zaporze, alternatywną metodą produkcji energii odnawialnej może być inwestycja wykorzystująca energię słoneczną, energię wiatru, czy wręcz wdrożenie programu efektywniejszego zarządzania popytem na energię. Podkreślenia wymaga fakt, że – inaczej niż w dotychczasowej krajowej tradycji – argumentem na niekorzyść wyboru bezpiecznych dla przyrody rozwiązań alternatywnych nie mogą być ich koszty.

Trzecim warunkiem udzielenia zgody na szkodliwą przyrodniczo inwestycję jest – w sytuacji, gdy na obszarze występują siedliska lub gatunki priorytetowe – zgoda Komisji Europejskiej na jej realizację. Jeśli na terenie objętym wpływem inwestycji nie występują gatunki lub siedliska priorytetowe, warunek ten złagodzony jest do obowiązku poinformowania Komisji Europejskiej o udzieleniu zgody, wraz z dostarczeniem harmonogramu kompensacji przyrodniczej.

Trzeba w tym miejscu podkreślić, że sam fakt, iż inwestycja ma na celu zaspokojenie ważnych potrzeb lokalnych społeczności nie stanowi wystarczającego argumentu na zgodną z prawem realizację przedsięwzięcia. Konieczne jest również wykazanie, że tego celu nie da się osiągnąć inaczej niż tylko poprzez realizację tego właśnie projektu, w takim wymiarze i w tym akurat miejscu. Zupełny brak alternatywnych rozwiązań jest sytuacją spotykaną wyjątkowo.


Kompensacja przyrodnicza

Według przepisów Prawa Ochrony Środowiska, kompensacja przyrodnicza to działania prowadzące do przywrócenia równowagi przyrodniczej na danym terenie, wyrównania szkód dokonanych w środowisku i zachowania walorów krajobrazowych (są to np. roboty budowlane, roboty ziemne, rekultywacja gleby, zalesianie, zadrzewianie, tworzenie skupień roślinności). Można ją przeprowadzić w różny sposób, np. poprzez objęcie ochroną innego terenu, na którym występują te same siedliska lub gatunki, odtworzenie zniszczonych siedlisk, tworzenie nowych siedlisk w nowych miejscach, powiększenie zasięgu siedlisk istniejących, polepszanie stanu innych siedlisk. Kompensacja musi być podjęta w tej samej jednostce geoprzestrzennej, w której ujawnią się negatywne oddziaływania, dzięki czemu geograficzna spójność sieci nie zostanie zagrożona.
Kompensacja przyrodnicza zawsze powinna być poprzedzona dokładną analizą wszystkich możliwych wariantów wykonania przedsięwzięcia i wybraniem spośród nich rozwiązania najbardziej korzystnego dla środowiska, a także określeniem działań minimalizujących negatywny wpływ przedsięwzięcia na środowisko. Nie powinna być natomiast stosowana jako metoda umożliwiająca realizację przedsięwzięcia. Kompensacja powinna być proporcjonalna do zakładanych strat, a ponadto należy bezwzględnie wykazać jej zasadność oraz skuteczność.
oprac. Monika Szyrmer


Przykład kompensacji przyrodniczej - budowa autostrady A2, odcinek Konin-Stryków Autostrada A2 w rejonie ujścia Neru do Warty przecięła ostoję przyrody w sieci NATURA 2000. W związku z tym przygotowano projekt działań kompensacyjnych, które miały na celu odbudowę naruszonych siedlisk i w konsekwencji stworzenie warunków do odbudowy dawnych walorów ornitologicznych tego terenu. Wykonano również szereg innych prac, które mają zminimalizować negatywny wpływ autostrady na otaczające środowisko. Wzdłuż pasa autostrady, a także w tzw. Miejscach Obsługi Podróżnych posadzono ponad 100 tysięcy sztuk drzew i krzewów – w ten sposób dogęszczono również istniejące drzewostany. Dla zwierząt wykonane zostały przepusty – dla drobnych zwierząt pod autostradą, wraz z pasami naprowadzającymi, dla dużych zwierząt specjalne kładki nad drogą. Mosty zaprojektowano w taki sposób, aby umożliwić zwierzętom swobodne przemieszczanie się pod nimi wzdłuż dolin rzecznych. Działania kompensacyjne zostały podjęte w Dolinie Konińskiej. Stwierdzono tu większość z ponad 60 gatunków lęgowych i przelotnych ptaków chronionych w ramach obszaru NATURA 2000. Niektóre z nich – te, które powinny w sposób szczególny odczuć pozytywne skutki kompensacji – to (ptaki) czapla biała, bocian biały, błotniak stawowy, rybitwa rzeczna, rybitwa czarna; (ryby) różanka, piskorz; (płazy) kumak nizinny, traszka grzebieniasta, (ssaki) wydra. Działania kompensacyjne przewidywały renaturyzację (odnowę) obiegu wody. Odnowa obiegu wody miała na celu zlikwidowanie długotrwałych podtopień fragmentów doliny zablokowanych drogą i wałami przeciwpowodziowymi oraz zwiększenie wilgotności fragmentów doliny odciętych tymi wałami od wylewów Warty. W tym celu wykonany został system przepustów pod drogą i wałami, a starorzecza i rowy zostały udrożnione.



Autorzy:
Marta Majka Wiśniewska (1972) – pracuje dla CEE Bankwatch Network przy Polskiej Zielonej Sieci. Zajmuje się problemami na styku infrastruktura-środowisko, w tym potencjalnymi konfliktami z obszarami sieci Natura 2000.
Przemysław Chylarecki (1963) – ornitolog, pracownik Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie, współzałożyciel Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (1991) i twórca programu Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych (2000).

Powyższy artykuł pochodzi publikacji "U źródeł Natury. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Materiały dla nauczycieli", Łódź 2009, ISBN: 978-83-928246-3-3.

Spis artykułów:




 
 
.
  
U źródeł Natury

Witamy na archiwalnej (2009) stronie projektu
„U źródeł Natury”, którego głównym celem było zapoznanie uczniów i nauczycieli z problematyką programu NATURA 2000 oraz pozostałymi formami ochrony środowiska.


PAKIET DLA GIMANZJÓW

PAKIET DLA LICEÓW

 

logo źródła

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła”
ul. Zielona 27, 90-602 Łódź
tel. 42 632 81 18, kom. 507 575 535
e-mail: office@zrodla.org
www.zrodla.org


1,5% podatku na zieloną edukację




Sponsorzy programu:


logo NFOSiGW
Projekt dofinansowany ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej



.
Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein
i Norwegię poprzez dofinansowanie
ze środków Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego
oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
a także ze środków budżetu
Rzeczpospolitej Polskiej w ramach
Funduszu dla Organizacji Pozarządowych.




Partnerzy programu:


.

.



Bezpłatny program do rozliczenia podatku
za rok 2023 jest już dostępny do pobrania ze strony opp.zrodla.org


Uwaga! Ta strona używa cookie. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.